ادبیات؛ امکانی برای انتقال تجربه‌های غنی و مفید به کودکان
یک مدرس دانشگاه با بیان اینکه هنر و فعالیت هنری، بهترین ابزار تقویت حواس پنج گانه و شناخت جهان برای کودکان است و امکاناتی گسترده برای تجربه‌هایی غنی‌تر و مفید‌تر در اختیار آنها قرار می‌دهد، گفت: لازم است كه هنرمندان، روانشناسان و جامعه شناسان دست به دست هم دهند تا از ادبيات در سطح وسيع تری برای اصلاح اختلالات فردی و اجتماعی استفاده شود.
ادبیات؛ امکانی برای انتقال تجربه‌های غنی و مفید به کودکان. به گزارش ایکنا از خوزستان، مهیار شمس، روانشناس و مدرس دانشگاه و نویسنده کتاب فن بیان کودک و نوجوان به مناسبت روز ادبیات کودک و نوجوان گفت: ادبيات يكی از راه‌های سرمایه گذاری و ابزاری قدرتمند برای رشد و شکوفایی كودكان و نوجوانان آینده سازان کشور است.
وی اظهار کرد: ادبيات كودك و نوجوان شامل تمام تلاش و فعالیت‌های هنرمندانه ای است كه در قالب كلام برای هدايت كودك به سوی رشد با زبان و شيوهای مناسب و در خور فهم او صورت می‌گيرد و از اهداف آن، آشنا كردن كودكان با مسائل گوناگون زندگی، کشف استعدادهای ذهنی مختلف كودكان و نوجوانان است.
شمس با بیان اینکه ادبیات ابزاری قوی در انتقال مفاهيم، اطلاعات و در نهايت تكوين شخصيت و جهان‌بينی کودک است و در واقع ساماندهی آرزوها و اهداف اوست، افزود: ادبیات کودک و نوجوان، فعالیتی هوشمندانه است، مانند فعالیت مجسمه ساز که سبب شکل دهی پیکره شخصیت انسان‌ها از کودکی می‌شود و به رشد شخصیت و ابعاد روانی کودکان جهت می دهد.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: كودك از راه ادبیات، چهره‌ها و نقش‌های مختلف اجتماع را می‌بيند و با نقش‌ها و روش‌هایی كه بايد در پيش بگيرد، آشنا می‌شود. بعد اجتماعی ادبیات، بُعدی که به شــیوه هم نوایی، کار گروهی را در کــودکان ایجاد کند.مســئله بعدی، بُعد رفتاری ادبیات است. اینکه کودکان چگونه رفتارهای خود را کنترل، مهار و هدایت کنند. بحث خویشتن داری، جرات‌مندی در رفتار، قاطعیت، مهارتهای زندگی، هم دلی و… که مستقیماً با مهارت های رفتاری کودک در ارتباط است و لازم است در ادبیات کودکان موردتوجه قرار گیرد.
وی تصریح کرد: اگر شعر و داستان را صرفاً در قالب آموزشی به کودکان ارائه دهیم، عاطفه مثبت، شادکامی و انرژی کودک از بین می رود و اشعار کودکان تبدیل به اشــعاری خشـک به نام آموزش می‌شود. کودک ما از طریق رسانه و محیط های آموزشی به اندازه کافی آموزش می بیند. در نتیجه گاهی لازم است بعضی از اشعار، صرفاً برای ایجاد لذت در کودکان باشد.
شمس افزود: یکی از مهم ترین اهداف و تأثیرات ادبیات بر روحیه کودکان، پرورش روحیه تخیلی، تصویرسـازی ذهنی و روحیه ابتکار عمل در کودک است. تأثیر آموزش ادبیات بر هوش کلامی، هوش اجتماعی، آموزش مهارت های زندگی، تقویت حافظه دیداری و شنیداری کودک، تقویت توجه انتخابی و… بسیار زیاد است.
به گفته این مدرس دانشگاه، هنر و فعالیت هنری، به دلیل وجه زیبایی‌شناسانه و درگیر کردن احساس و عواطف کودکان، بهترین ابزار تقویت حواس پنج گانه و شناخت جهان برای آن‌هاست و امکاناتی گسترده برای تجربه‌هایی غنی‌تر و مفید‌تر در اختیار آنها قرار می‌دهد. ادبیات توانایی نگاه کردن به زندگی را از دید دیگران به ما می‌دهد و از طریق سفری که با کلمات نگاشته شده تخیل خواننده را قوت می‌بخشد. ذهن ما را گسترش می‌دهد و افق‌های دور را می‌نمایاند. کمک می‌کند به واقعیت‌های مختلف زندگی توجه بیشتری داشته باشیم و بتوانیم با جامعه کنار بیاییم.
این مربی مهارت های زندگی با بیان اینکه ادبيات به عنوان يك عامل سازنده شخصیت یا بازدارنده می‌تواند در پيشگيری از اختلالات فردی واجتماعی موثر باشد، گفت: هدف ادبيات كودكان، ساختن جامعه با تكيه بر تجربیات گذشته، آينده نگر بوده و نقش بزرگی بر عهده دارد كه هدف‌های مختلف را در بر می‌گيرد، از جمله: آماده شدن كودكان و نوجوانان برای شناختن، دوست داشتن وساختن محيط، شناساندن كودكان و نوجوانان به خويشتن، ايجاد احترام به اصالت انسانی و ميل به اعتلای مداوم. ادبيات كودكان و نوجوانان بايد بتواند انواع نيازهای روانی آنها را بشكافد و بپروراند.
وی گفت: ادبیات باعث می‌شود هر سرزمين شباهت‌ها و اختلاف‌های خود را با مردم ساير نقاط جهان بشناسد و این در آنها قدرت تحمل و پذيرش اختلاف‌های ظاهری و تفاوت نظر‌گا‌ه‌ها را ايجاد می‌كند و از اين راه صلح و دوستي جايگزين كج‌نگری‌ها، اختلا‌فات و خصومت‌ها می‌شود.
این مربی مهارتهای زندگی تاکید کرد: بايد داستان های متناسب با نيازهای كودكان تنظيم شود تا آنها را به تعادل روحی و رفتاری برساند. قصه نمی تواند جانشين زندگی شود ولي قصه می‌تواند زندگی را پر بار تر و شيرين‌تر كند.
شمس افزود: تكيه هوشمندانه ادبیات بر روابط متقابل، جرات ابراز وجود، نقش مهارتهای اجتماعی در پيشبرد اهداف فردی و اجتماعی و حتی مديريت خانه و جامعه بيانگر نزديکی ادبيات با مسائل روان شناسی است و استفاده از آن در بالا بردن رشد اجتماعی و بهداشت روان نقش بسزايي دارد.
وی تصریح کرد: در دنیای رو به تحولی که در آن، ارتباط و توانایی برقراری ارتباط با دیگران نقش عمده‌ای در موفقیت افراد دارد باید به نیازهای اجتماعی توجه بسیار شود. کودکان و نوجوانان درصورتی که بتوانند با بزرگسالان، با همسالان خود، با افراد بیگانه، با معلم و با والدین ارتباط مناسب برقرار کنند، قادر خواهند بود بسیاری از نیازها و مشکلات خود را در زندگی برطرف کنند.
این مدرس دانشگاه افزود: معمولاً این افراد در برخورد با دیگران از اعتمادبه‌نفس لازم برخوردارند و می‌دانند مشکلی را که در رابطه با دیگران یا در همکاری با دیگران دارند، چگونه حل کنند. داشتن فرصت کافی برای برخورد با دیگران به‌تدریج امکان شناخت شخصیت‌ها و توانایی برقراری ارتباط با شخصیت‌های مختلف را فراهم می‌آورد؛ فرد می‌تواند به مشکلات شخصیتی خود نیز پی‌ببرد و در جهت اصلاح آنها برآید.
وی خاطرنشان کرد: اعتماد به نفسی که در برخورد با دیگران به دست می‌آید، کلید اصلی حل بسیاری از مشکلات شخصیتی فرد، و حل مشکلات دیگران است. مجموع این توانایی‌ها زیربنای یک زندگی اجتماعی سالم را فراهم می‌آورند.
شمس با تاکید بر نقش و کارکرد هنر و ادبیات در افزایش سلامت روان، تصریح کرد: هنر و ادبیات به‌صورت خاص در کاهش افسردگی و راحت‌تر گذراندن سختی دوران پساکرونا تأثیر بسزایی دارد. لازم است كه هنرمندان نویسندگان اساتید ادبیات و روانشناسان، جامعه شناسان دست به دست هم دهند تا از ادبيات در سطح وسيع تری برای اصلاح اختلالات فردی و اجتماعی استفاده كنند.
وی در پایان گفت: پیشنهاد می کنم والدین هر هفته یا هر ماه حداقل یک کتاب کودک، برای فرزندانشان بخوانند زیرا مهم ترین اثر آن، رشد دل بستگی بین کودک و والد است.
