فیلتر ذهنی چیست؟ آشنایی با 21 مدل از انواع آن.

 

 

فیلتر ذهنی چیست؟

 

فیلتر ذهنی از طریق داشتن یک طرز تفکر منفی، می‌تواند انواع بی‌نهایتی داشته باشد و اگر یک فیلتر ذهنی وارد طرز تفکرتان شد، مثل یک ویروس به سرعت تکثیرشده و زیاد می‌شود.

اما مهم است که این نکته را به خاطر داشته باشید که فیلتر ذهنی و نگرش منفی، طرز فکری نیست که شما را در مواجهه با رویداد‌های مختلف زندگی، آماده کند. افکار منفی از بروز شرایط ناگوار و یا ناخوشایند جلوگیری نمی‌کند بلکه باعث خراب‌تر شدن وضعیت می‌شود. منفی گرایی، نتایج نگران کننده‌ای را به همراه دارد. این فیلتر ذهنی نه تنها در چهره فرد تأثیر مخرب می‌گذارد، بلکه می‌تواند سبب افزایش تمایلات فردی به اعتیاد، آشفتگی، اختلالات ذهنی، اختلالات بی‌خوابی، و ناراحتی‌های قلبی شود

 

 

 

انواع فیلترهای ذهنی

 

پیش‌بینی‌های منفی

 

از پیش دیدن آینده، آن‌هم به منفی‌ترین شکل ممکن که سبب می‌شود زمان حال و اکنون شما تبدیل به یک زمان پر از تنش و استرس گردد. با پیش‌بینی‌های منفی، سبب از هم پاشی زمان حال به خاطر آینده‌ای‌ که هنوز زمانش نرسیده نشوید و در درون خود یک حفره سمی ایجاد نکنید

 

 

 

وسواس شدید

 

صاحبان این فیلتر ذهنی، نوعی طرز فکر دارند که برای جلوگیری از یک فاجعه یا حادثه ذهنی، شروع به استانداردسازی‌های سخت و سنگین می‌کنند و هر کاری را با وسواس بسیار زیاد انجام می‌دهند، این در حالی ست که به‌طور طبیعی، هیچ مزیتی برای انجام آن کار با آن‌همه وسواس وجود ندارد و این وسواس، حتی باعث هدر رفتن زمان و انرژی نیز می‌شود

 

 

 

افکار سیاه‌وسفید

 

این فیلتر ذهنی باعث می‌شود همه‌چیز را یا سفید یا سیاه ببینید. به معنایی هیچ‌چیزی درباره “موفقیت و یا چیزی اضافه بر این” در ذهن وجود ندارد. این تفکر یک قطبی باعث می‌شود که فرد به ذهن خود درباره وجود راه دیگری اجازه ورود ندهد. صاحب این فیلتر ذهنی تصور می‌کند باید همیشه همه چیز فوق‌العاده باشد. این کمال‌گرایی بیش از حد، باعث می‌شود خودش هم نتواند هیچ کاری را انجام دهد. اگر شما نیز بر روی همه یا هیچ چیز پافشاری دارید، باید بدانید احتمالاً به هیچ نتیجه‌ای دست نخواهید یافت

 

 

 

داشتن قوانین ثابت

 

فردی با این فیلتر ذهنی فکر می‌کند همیشه همه باید یک‌جور رفتار کنند و درنتیجه وقتی همه چیز طبق خواسته او پیش نرفت، دچار عواقبی مثل خشم و ناامیدی می‌شود.

 

 

 

تعصب‌های خودخواهانه

 

این افراد کاری به احساس یا حقیقت وجودی یک نفر ندارند و تنها چیزی که می‌خواهند این است که آن شخص، خوب باشد. داشتن چنین فیلتر ذهنی باعث می‌شود این فرد احساس بیگانه بودن نسبت به دیگران را پیدا کند و همین حس،  باعث مشکل در شکل‌گیری و حفظ روابط سالم برایش می‌شود.

 

 

 

 

دست‌کم گرفتن توانایی‌های فردی

 

این افراد، توانایی خودشان را در مواجه‌شدن با رویدادهای منفی زندگی، نادیده می‌گیرند. این ذهنیت افرادی است که قبلاً هیچ‌گاه دل به آتش حوادث نزده‌اند و نمی‌دانند تا چه حد توانایی بالایی دارند.

 

 

 

 

تصمیم‌گیری برای آینده با وجود هزینه‌های گزاف

 

کسانی که این‌گونه فکر می‌کنند، مثل یک قماربازی که بازنده شده و هنوز هم در حال قمار کردن است، می‌باشند. این افراد حاضر نیستند جلوی ضرر را همین حالا بگیرند.  چه آن ضرر در یک کسب‌وکار باشد چه در یک رابطه. آن‌ها به‌طور بیمارگونه‌ای،  آینده خود را متحمل هزینه‌های گزاف می‌کنند.

 

 

 

 

یکسان خواهی

 

تصور اینکه یک واحد سنجش یکسان برای اندازه‌گیری تمام پدیده‌ها وجود دارد، از فیلتر‌های ذهنی است که موجب تحریف واقعیت می‌شود، زیرا که در دنیای واقعی عملاً این روش جواب نمی‌دهد.

 

 

 

 

 دست‌کم گرفتن توانایی‌ها

 

این افراد، توانایی خودشان را در مواجهه با رویداد‌های منفی زندگی، نادیده می‌گیرند. این ذهنیت افرادی‎ است که قبلاً هیچ‌گاه دل به آتش حوادث نزده‌اند و نمی‌دانند تا چه حد توانایی بالایی دارند. یک مثال قدیمی می‌گوید، آن مشکلی که تو را نکشد، باعث قوی‌تر شدن تو می‌شود.

‎

 

 

 

حق تقدم برای خود

 

کسانی که با فیلتر حق تقدم برای خودشان به دنیا نگاه می‌کنند فکر می‌کنند آن قوانینی که برای دیگران باید قابل اجرا باشد نیازی نیست برای خودشان اجرا شود. در این افراد، خودخواهی به‌طور بیمارگونه‌ای وجود دارد.

اما اگر فقط چند لحظه دنیایی را تصور کنید که قدردانی و خدمت‌رسانی، به‌جای خودخواهی‌ و انتظار داشتن از دیگران قرار بگیرد، آیا دنیای بهتری برای همه نخواهد بود؟

 

 

 

 

تکرار مکرر یک کار و انتظار نتیجه‌ی متفاوت داشتن از آن

 

از دیدگاه علمی‌ آلبرت انیشتین، این عین دیوانگی ست که شخصی هر بار یک کار تکراری را انجام دهد به این انتظار که نتایج متفاوتی به دست آورد. مثلاً به تعویق انداختن کارها،  باعث تمام شدن مهلت انجام آن کار می‌شود و نمی‌توان انتظار داشت نتیجه دیگری از آن حاصل نمود.

 

 

 

 

برداشت‌های شخصی

 

برداشت‌های شخصی، یک فیلتر ذهنی ست که باعث تحریف افکار ما شده و فکر می‌کنیم اگر کسی حرفی زد یا کاری انجام داد منظورش به‌طور مستقیم به ما بوده. این یک تصور غیرواقعی ست و باعث واکنش و موضع‌گیری غلط ما می‌شود. این طرز فکر، باعث می‌شود ما مرتباً خودمان را بابت چیزهایی که خارج از کنترل ما هستند، سرزنش کنیم.

 

 

 

 

سرزنش دیگران

 

سرزنش کردن دیگران تا حد زیادی باعث رضایت خاطر ما می‌شود، سرزنش کردن دیگران، یک فیلتر ذهنی است که برعکس برداشت‌های شخصی که خودمان را مرتباً سرزنش می‌کردیم، این بار دیگران سرزنش می‌کنیم و مسئول تمام ناکامی‌ها و مشکلاتمان می‌دانیم

 

 

 

 

تعصب به قشر یا گروه خاص

 

این تعصب باعث می‌شود علی رقم تفاوت‌ها در گذشته و تجربیات مختلف افراد، صرفاً  از یک  قشر یا گروهی  به خاطر شباهتی که با شما دارند، طرفداری کنید و به آن‌ها متمایل شوید و حتی چشم‌بسته اعتماد کنید. این تفکر از سویی دیگر باعث می‌شود به کسانی که در خارج از این دایره قرار دارند کاملا بی‌اعتماد باشید. بهتر است نسبت به هر فردی در هر شرایطی،  دید منصفانه ، هوشمندانه و منحصربه‌فرد داشته باشید.

 

 

 

 

بیش از حد فکر کردن

 

به‌اشتباه تصور می‌کنیم با زیاد فکر کردن و نگران بودن، می‌توان مشکلی را حل کرد. درحالی‌که باعث تخریب توانایی ما برای حل مشکلات می‌شود و مسیری مستقیم به سمت ناخوشنودی ست. اگر فقط هی سوال کنید و سوال کنید، دیگر زمانی برای یافتن پاسخ نخواهید داشت.

 

 

 

 

مسئولیت انجام چندین کار همزمان

 

با این عمل مرتبا در حال انجام یک کار و انجام کار دیگر هستید و در عمل هیچ کاری را به سر انجام نمی‌رسانید. انسان‌ها ذاتاً طوری زاده شده‌اند که تنها روی یک کار متمرکز باشند. چندین کار را در کنار هم انجام دادن سبب می‌شود کارمان دو برابر شود، اما نتیجه کارمان نصف آن چیزی می‌شود که می‌توانست باشد

 

 

 

 

ناامیدی :

 

‌افراد‌‌‌‌ کمی عاد‌‌‌‌ت به بازیابی خود‌‌‌‌شان پس از شکست د‌‌‌‌ارند‌‌‌‌. اکثر افراد‌‌‌‌ د‌‌‌‌ر مقابل شکست تسلیم می‌شوند‌‌‌‌. اختصاص د‌‌‌‌اد‌‌‌‌ن زمان برای احیا و بازیابی قوای ازدست‌رفته، سبب کاهش احساس اضطراب و افسرد‌‌‌‌گی فرد‌‌‌‌ می‌شود‌‌‌‌ که درنهایت منجر به افزایش بهره‌وری می‌شود

‌‌‌‌

 

 

 

عقب انداختن کارها

 

این نوعی ضربه زدن به خود است که وقتی برنامه یک کاری را ریختیم، آن را به تعویق اندازیم. گاهی آن نیرو و حس مثبتی که برای انجام کاری در ما هست با عقب انداختن آن کار، از بین می‌رود. به دو طریق می‌توان اهداف را عملی کرد: یک روزی یا همین امروز. تصمیمش با شماست.

 

 

 

 

 

اصرار بر راهکار‌های شکست‌خورده قبلی به امید دستیابی به نتایج بهتر

 

باید بدایند چه زمانی همان راهکار و استراتژی قبلی را دنبال کنید و چه زمانی از آن دست بکشید و به دنبال راه تازه‌ای باشید. ادامه دادن یک روش و رها کردن یک شیوه دیگر است، چیزی شبیه به دیوانگی و نبوغ، بین این دو یک مرز مشخصی وجود دارد. مراقب باشید این مرز را از بین نبرید.

 

 

 

 

فاجعه ساختن

 

‌ فیلتر ذهنی که سبب می‌شود‌‌‌‌ یک اشتباه کوچک د‌‌‌‌ر ذهن فرد‌‌‌‌، تبد‌‌‌‌یل به یک فاجعه مصیبت‌بار و بزرگ شود‌‌‌‌. پیش‌بینی می‌کند‌‌‌‌ و بد‌‌‌‌‌ترین اتفاقات موجود‌‌‌‌ را د‌‌‌‌ر ذهنش به تصویر می‌کشد‌‌‌‌. به‌عنوان نمونه، ممکن است د‌‌‌‌ر محل کار اشتباهی کوچک مرتکب شود‌‌‌‌ و فوراً فکر کند‌‌‌‌ رئیسش او را اخراج خواهد‌‌‌‌ کرد‌‌‌‌، بی‌خانمان خواهد‌‌‌‌ شد‌‌‌‌ و د‌‌‌‌یگر درآمدی نخواهد‌‌‌‌ د‌‌‌‌اشت

 

 

 

 

من همینم که هستم

 

این فیلتر ذهنی باعث می‌شود شخص فکر کند نمی‌تواند طرز فکر و رفتارش را عوض کند.  به‌جای اینکه خودتان را متقاعد سازید که تغییر طرز فکرتان،  کار خیلی سختی است، هدف خودتان را بر روی کم کردن گام‌به‌گام و ذره به ذره‌ی افکار منفی خود بگذارید. اولین هدف خود را روی کم کردن ۱۰ درصد از افکار منفی خود بگذارید و با ادامه دادن همین ۱۰درصدها،  ناگهان متوجه می‌شوید،  پس از مدتی کاملاً به هدف اصلی خود که تغییر کلی در طرز فکرتان بوده، رسیده‌اید.

نویسنده : مهیار شمس

 

در صورتی که به یادگیری مطالب بیشتر در حوزه توسعه فردی و ارتباطات و خودشناسی علاقه دارید پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌های بخش توسعه فردی ، فن بیان و تحلیل رفتار سایت رو مطالعه و صفحه اینستاگرام پنجره چهارم زندگی رو دنبال کنید تا هرروز باهم نکات و تکنیک‌های جدیدی رو یاد بگیریم.