کمال گرایی چیست؟
کمال گرایی یعنی چی؟ و ما از کجا میفهمیم که یک فرد کمال گرا هستیم؟
کمال گرایی به معنای تعیین معیارهای خیلی سخت است که خود تحمیلی هستند و تلاش شدید و بیرحمانه ی فرد برای بدست آوردن آن معیارها با وجود آن مشکلاتی که برای فرد ایجاد میکند.
افراد کمال خواه اغلب مواقع احساس می کنند که نمی توانند به آن معیارهای دشوار دست پیدا کنند در حالی که برای دستیابی به آن ها تلاش می کنند، دائما از شکست می ترسند.
گاهی اوقات این باعث میشود افراد از تکالیفی که بر دوششان است اجتناب کنند چون ترس از شکست احتمالی آن ها باعث میشود که فرد احساس فلج بودن کنند.
حتی زمانی که به معیارهایشان دست پیدا می کنند اغلب این موفقیت رو دست کم میگیرند. یا این تصور را دارند که هدف آن ها به اندازه کافی سخت نبوده و یا هر فرد دیگری هم میتوانست به آن برسد. بنابراین سری بعد هدف بزرگتری رو انتخاب میکند و باز هم این مسئله برای آن ها تکرار میشود.
کمال گرایی سه جنبه دارد:
1- فرد معیارهای دشوار دارد و خودش رو مدام سرزنش میکند.
2- برای رسیدن به معیارهای دشوار تلاش بسیار زیاد وشدید می کند با وجود پیامدهای منفی که وجود دارد. مثل: کمردرد، پادرد، پرخوری، سردرد و…
3- فرد ارزشمندی خودش را بر اساس معیارهای دشوار میبیند.
مثلا: من وقتی خوب هستم که به معیارهای بالا دسترسی پیدا کنم.
از کجا بفهمیم معیارهای یک فرد دشوار هست؟
تعریف اینکه یک معیار دشوار هست یا نه، به راحتی امکان پذیر نیست چون ممکن است یک کاری که برای یک فرد دشوار است، برای دیگری نباشه.
اما وقتی فردی کمال گرایی دارد، معیارهایش برای خودش بسیار طاقت فرساست. یعنی ما تشخیص میدهیم که فرد معیاری رو که برای خودش در نظر گرفته است چقدر برایش طاقت فرساست، آیا می تواند انجامش دهد یا خیر؟
اما اینکه ما بخواهیم به یک هدف و یک مقصودی برسیم در کل زندگی خودمان شاید هیچ مشکل خاصی ایجاد نکند. در واقع ما انسان هستیم و تمایل داریم به اهدافمان برسیم.
چه زمانی این رسیدن و یا نرسیدن اتفاق بیفتد، باعث میشود که ما دچار کمال گرایی بشویم.
از کجا بفهمیم کمال گرا هستیم؟
به خاطر اینکه اگر ما به هدفمان نرسیم شدت سرزنش کردن خودمان خیلی زیاد می شود.
در واقع افرادی که کمال گرایی دارند یا کمال خواه هستند، معمولا به جنبه های منفی زندگی خودشان تمرکز میکنند تا جنبه های مثبت.
فقط متوجه آن موقعیت هایی می شوند که به معیارهایشان دست پیدا نکردند و مواقعی که موفق شدند رو اصلا به خاطر نمی آورند و اغلب مواقع به دلیل شکست هایشان خودشان را تحقیر می کنند.
دائما با جملات انتقادی خودشان را سرزنش می کنند مثلا میگوید من باید کار بهتری انجام بدهم، یا من چون نمره ی الف دانشگاه نشدم شکست خوردم یا این خیلی ساده ست و احمقانه.
مورد دوم: که گفتیم تلاش شدید برای رسیدن به معیارهای دشوار با وجود پیامدهای منفی یعنی چه؟
افرادی که معیارهای خیلی سنگین برای خودشان ایجاد میکنند پیامدهایشان مثل خستگی برایشان احساس ناخوشایند ایجاد میکند . گاهی باعث می شود احساس لذت نبرند و حالا در قسمت های عاطفی شان، در قسمت های اجتماعی شان، در بخش شناختی شان اتفاق زیادی رو ایجاد میکند.
مثلا یک فرد کمال خواه ممکن است پیامدش باعث ایجاد اضطراب، نگرانی یا استرس بشود و یا فرد رو از لحاظ عاطفی افسرده کند، ناراحتی ایجاد کند، خلق منفی شود، از لحاظ اجتماعی ممکن است افرادی باشند که منزوی شوند، در جمع خیلی وارد نشوند چون ترس از شکست دارند، علایقشان محدود شود، فعالیت هایشان کمتر شود، لحاظ جسمانی فرد به سمت بی خوابی برود و احساس خستگی و کوفتگی مداوم داشته باشد.
گرفتگی عضلات داشته باشد، دل درد عصبی، سردرد عصبی، معده درد، پا درد و حتی از لحاظ تفکری یا همان بحث شناختی فرد تمرکزش ضعیف است و درگیر نشخوارهای فکری و ذهنی هست و باعث می شود عزت نفس فرد پایین بیاید. این ها پیامدهایی است که کمال گرایی برای ما ایجاد می کند.
مورد سوم: تعیین ارزش هر فرد بر اثر معیارها
افرادی که کمال خواهی دارند تمایل دارند ارزشمندی خودشان را بر اساس آن چیزی که انجام می دهند درنظر بگیرند و نه بر اساس آن چه که هستند.
به جای اینکه تصور معقول و متعادل از خودشان داشته باشند و فکر کنند که من یک آدم نرمال هستم فقط زمانی حس خوب به خودشان دارند که به معیارهای عالی در زمینه های خیلی مهم زندگی شان دسترسی پیدا کنند.
آیا من فردی کمال خواه هستم؟
کافی است که از خودمان چند تا سوال بپرسیم..
آیا من همیشه در حال تلاش برای رسیدن به اهدافم هستم؟
آیا من همیشه روی شکست هایم تمرکز میکنم یا روی موفقیت هایم؟
آیا دیگران خیلی زمان ها به من میگویند که معیارهای من خیلی بالاست و خیلی سختگیرانه نگاه میکنم؟
آیا خیلی میترسم از اینکه نتوانم به آن معیارهایم برسم؟
اگر من به هدفم برسم آیا برای دفعه ی بعد معیارهای بالاتری تعیین میکنم؟
آیا عزت نفس من بستگی دارد به اینکه موفق باشم یا خیر؟
من برای ترس از شکست یا نداشتن وقت کافی برای انجام یک کار، از انجام دادن آن اجتناب میکنم؟
من مدام کیفیت کارهایی که برای رسیدن به هدفم انجام میدهم را بررسی میکنم؟
اگر اغلب پاسخ های ما به سوالات بالا، بله است احتمال اینکه ما دچار کمال گرایی باشیم زیاد است.
که در ادامه چند تکنیک برای رهایی از کمال گرایی را به شما آموزش می دهیم.
در صورتی که به یادگیری مطالب بیشتر در مورد عزت نفس و رهایی از کمال گرایی علاقه دارید پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌های بخش توسعه فردی سایت رو مطالعه و صفحه اینستاگرام پنجره چهارم زندگی رو دنبال کنید تا هرروز باهم نکات و تکنیک‌های جدیدی رو یاد بگیریم.
